Verwende kinderen?
Toen ik Maria Montessori ontdekte kon ik mijn geluk niet op. Zó veel constructieve oplossingen voor de omgeving. Ons dagelijks leven met Pau vergemakkelijkte, er was meer verbinding.
Maar eens ik al die tips en tricks met Dan begon te delen, kwamen er ook kritische vragen over dat hele Montessorri gedoe. Want het was wel een ommezwaai.
Leren die Montessori kinderen dan wel wat discipline is, of doen zij gewoon wat ze willen, de hele dag door? Leren ze ook respect tonen voor anderen? En zijn Montessori scholen of crèches een perfecte bubbel die dan wordt doorprikt eens ze die verlaten?”
Bedenkingen bij de Montessori aanpak
Het waren eigenlijk steengoeie vragen. Nu zie ik die kritiek als leerrijk, noodzakelijk en terecht. Tenslotte leefde Maria Montessori ook meer dan een eeuw geleden. In dit artikel lees je dus mijn huidig en persoonlijk antwoord op de vragen bij een Montessori opvoeding.
1. Te veel vrijheid
Vrijheid geven is eigenlijk een tool, om respect te tonen. Autonomie geven en je kind leren omgaan met (bepertke) keuzes is essentieel bij Montessori.
Het kind laten doen wat het wil terwijl het nog geen controlemacht heeft ontwikkeld, is het idee van vrijheid verraden… Echte vrijheid is een gevolg van ontwikkeling; het is de ontwikkeling van latente gidsen, ondersteund door onderwijs. ”- Maria Montessori in De Absorberende Geest
Binnen het voorbereid kader (de omgeving en de keuze mogelijkheden) geef je je kind wél vrijheid. Het is zalig om een een 18 maand oude peuter haar eigen kledij (beperkte keuze alweer) laten kiezen en haar eigen werktafel in de keuken te geven. Ze vindt het fantastisch jou na te doen met échte materialen.
Waar Maria Montessori op doelt is dat jij als opvoeder je kinderen constant op weg helpt het zelf te doen. Door je kinderen activiteiten aan te bieden die hen vrijheid en bijgevolg zelfvertrouwen geven, toon je dat je hen respecteert. En zo beginnen ze zichzelf ook te respecteren. Want… vrijheid komt met verantwoordelijkheid.
Kinderen opvoeden zonder interne discipline of interne grenzen is absoluut niet de bedoeling. Je helpt hen zorg te dragen voor henzelf. Geef je je kind geen begeleiding en grenzen en trek je je te ver terug, riskeer je zelfs verwaarlozing op bepaalde vlakken. Dat zou je kind schade berokkenen. Jij gaat als opvoeder observeren waar je kind staat, met je kind verbinden, het verder observeren en sturen wanneer het nodig is.
Lees er hier meer over.
2. Onduidelijke grenzen
3. Montessori kinderen zijn egoïstisch
Maria Montessori detecteerde vier ontwikkelingsfases bij het kind, en heeft haar methodiek daar op afgestemd. De eerste ontwikkelingsfase (van 0 tot 6 jaar), is op het “ego” en individueel spel gericht omdat de hersenstructuur van een kind zo in mekaar zit. De lesmaterialen voor die leeftijd zijn daarom ook vaak individueel.
Tijdens de tweede ontwikkelingsfase verandert de Montessori methodiek radicaal omdat er plots veel interesse ontstaat in de anderen en wordt er in team gewerkt bijvoorbeeld.
Kritische kinderen zijn geen egoïstische kinderen.
Belangrijk om te begrijpen : de Montessori opvoeding draait erom onze kinderen zelfvertrouwen en respect voor de mens, voor de omgeving, voor ambacht en natuur mee te geven.
Kinderen met zelfvertrouwen durven zichzelf en hun omgeving evalueren, corrigeren en bijsturen. Er mag kritiek zijn om dan ook tot oplossingen te komen. We hoeven dat niet persoonlijk op te nemen. Vanuit dat vertrouwen in de kinderen hun eigen kunnen, kunnen ze als mens uiteindelijk actie nemen. Dat start van jongsaf aan. Zo durven ze eens ze volwassen zijn een plek innemen in de maatschappij die bijdraagt aan onze evolutie. Dat is een fantastische doelstelling waar geen egoïsme in zit.
4. Montessori is duur
A. Thuis
Wie Montessori thuis wil toepassen, heeft geen groot budget nodig. Integendeel, want less is more. Vertragen… Minder werken en vaker thuis zijn kan wel een minder groot inkomen veroorzaken. Maar je hoeft ook geen iPads, geen tech snufjes tot 6 jaar. Wel enkele degelijke materialen en je bent er. Zonder een groot budget lukt dit prima. Lees hier meer over hoe je een Montessori thuisomgeving budgetvriendelijk houdt.
B. Onderwijs
Dit kan duur zijn. Montessorischolen zijn er overal in de wereld. In sommige landen zoals België wordt methode- onderwijs door de overheid gesubsidieerd en is de school dus gelukkig onderdeel van het gratis openbaar onderwijs. De klassen zijn soms wel groter dan gemiddeld (bijvoorbeeld klassen van 16 tot 22 kinderen terwijl er gemiddeld groepen van 10 zijn).
In veel andere landen sponsort de overheid methode-onderwijs helemaal niet. Spanje heeft dus veel Montessori scholen maar ze zijn noodgedwongen privé en komen met een hoge maandelijkse kost. Waardoor helaas niet iedereen toegang heeft tot hetzelfde onderwijs. Ook voor ons zou zo een uitgave (min. 800 € per maand voor de beide kinderen) niet lukken.
Wat gelukkig niet betekent dat publieke scholen of andere initiatieven de Montessori methode niet toepassen. De crèche waar Aina bijvoorbeeld gaat, past heel veel toe uit de Montessori pedagogiek.
5. Montessori is elitair
Op een bepaald moment vroeg Dan me rechtuit : “Is het nu de bedoeling dat we een nieuwe Mozart gaan opvoeden?“. Niet dus.
Montessori is een manier om respect te tonen en bewust op te voeden. Een manier om je ego uit je opvoeding te halen, om je kind zijn of haar unieke persoonlijkheid te respecteren en te vertrouwen. Of je kind nu houtbewerker wordt, designer of ingenieur… Ieder mens heeft dezelfde waarde in de maatschappij en het is de bedoeling dat je kind zichzelf vindt. Zonder jouw belemmerende gedachten. Maar het gevoel van voldoening en bijdragen aan onze evolutie is wel essentieel.
Een Montessori opvoeding draait niet om wonderkinderen opvoeden.
Je kind een nuttige rol helpen vinden die bijdraagt is een vaag maar mooi doel. Elk kind is anders maar we zijn allemaal een onderdeel van deze planeet. Een plek waar we zorg voor willen dragen en betekenis vinden. Dit heet kosmisch opvoeden.
6. Té perfect
Montessori thuis aanbieden is 100% het echte leven, je laat hen falen met optie om te corrigeren, je betrekt je kinderen in het werk en geeft hen verantwoordelijkheid. In de keuken, bij het afwassen, bij het verzorgen van de planten… Stapje per stapje help je je kindjes op weg naar volledige zelfstandigheid.
En stoomt een Montessori school kinderen wel klaar voor het echte leven?
Een goeie vraag. Want het is er gemiddeld veel rustiger en de groepen zijn vaak kleiner dan normaal. Sta er even bij stil. Wat is “het echte leven”? Is het echte leven een volwassen versie van het traditionele onderwijs met stickers en FLINKE MEID! Volgens mij is het dat ook niet en gelukkig maar 🙂
In een Montessorischool werken kleuters in kleine groep aan individuele taken. Als ze ouder worden, werken de kinderen samen. Ook hier leren verschillende kinderen met elkaar omgaan en worden ze sociaal opgevoed. Er is geen huiswerk.
Het traditionele onderwijs waar huiswerk een dagelijkse realiteit is, stoomt kinderen dus op een andere manier klaar voor het “leven”. Het is er drukker, je kind zal vaker taken thuis afwerken met een deadline en leerstof moeten instuderen, en met een gemiddelde score worden vergeleken. Het is ook minder “entrepreneurial”.
7. Montessori is onveilig
Als je geen voorzorgmaatregelen neemt, is het inderdaad geen goed idee om je baby vrij te laten in zijn of haar kamer. Lees hier meer over hoe je een veilige Montessori kamer inricht. Ook een peuter en kleuter moet je kunnen vrijheid geven en laten coriggeren. Je kan niet zomaar een scherp mes geven en dan je rug draaien bij wijze van spreken. Vanop afstand observeren is de key.
Ruimte voor kritiek op Montessori
Een opvoedingsmethode blind volgen is nooit een goed idee. En er bestaat geen “one for all” opvoedingsrecept.
Eigen aanvullingen
De focus op Montessori is vaak gericht naar de materialen en de omgeving. We kunnen daardoor vergeten dat de opvoeder en het kind ook evenveel meespelen in de situatie.
Het temperament van het kind, je eigen karakter en bagage, en de gezinssituatie spelen altijd mee. Als opvoeder of ouder ken jij je kind best, en jezelf.
Wees mild en begrijp je eigen situatie. Een single ouder die af en toe eens de tv opzet om even te kunnen ademen, is iets anders dan een kind dat tussen broers en zussen en een groot sociaal netwerk wordt opgevoed.
Temperament en ontwikkelingspsychologie
Vooral de kennis over de nood aan co-regulatie bij kinderen tot 8 jaar is belangrijk. Net omdat als je met een Montessori opvoeding start, je risico loopt op je kind teveel afmeten aan doelen. Kijk naar het kind dat voor je zit. Kan het nog niet aan wat jij voor ogen hebt, aanvaard. Ook het aanvaarden van extreme gevoeligheid bij sommige kinderen is belangrijk.
Het belang van verbinding en fysieke nabijheid en de opvoeders die goed voor zichzelf zorgen is meer en meer bekend.
Ook de nood aan uren vrij spel buiten in de natuur is belangrijker dan ooit.
Critical thinking over de Montessori opvoeding is dus welkom. Mijn persoonlijke visie en hoe wij ermee omgaan lees je op deze pagina.