De eerste zes à zeven levensjaren van je kindje zijn belangrijker dan je denkt. Niet enkel Maria Montessori dacht er zo over. Vandaag de dag beseffen we gelukkig meer dan ooit dat de basis in de jonge jaren ligt.
De start van de mentale gezondheid
Ik heb zelf maar laat beseft hoe belangrijk de eerste zes of zeven jaren zijn, en ben dankbaar dat ik het onderweg toch heb opgepikt.
Het begrip “de 1000 eerste dagen” was me niet bekend in 2016. Vandaag gelukkig wel. We leggen al in de baarmoeder cruciale verbindingen en focussen idealiter de eerste twee jaren op een gezonde hechting thuis.
Er is daarvoor nog ZO veel werk aan de winkel. Langer betaald ouderschapsverlof, meer kennis en een pak meer waardering van opvoeders zijn maar enkele van de werkpuntjes.
Maar laten we alvast samen bewust beginnen opvoeden en er samen aan beginnen.
De absorberende geest van Montessori
Door de evolutie van de mens, worden onze baby’s onvoltooid geboren na 9 maanden zwangerschap. Niet enkel het “vierde trimester” of de eerste 1000 dagen waarbij je kindje verder groeit, verdient aandacht. Het gaat verder dan dit.
Het kind heeft een andere relatie tot zijn omgeving dan de onze … Het kind absorbeert alles. De dingen die hij ziet, worden niet alleen herinnerd; ze maken deel uit van zijn ziel. Maria Montessori
De eerste maanden
- Voldoende lichaamscontact en nabijheid aan je baby kunnen bieden is cruciaal.
- De eerste twee jaren zijn belangrijk voor een sterke hechting aan de ouders en opvoeders. Dit is noodzakelijk voor een gezond vertrouwen in de opvoeders, de wereld, en je kind zijn of haar ontwikkeling.
- Lichaam en geest groeien enorm én absorberen alles de eerste zes à zeven jaren.
Om een goeie hechting tot stand te brengen, is het belangrijk dat je zelf de ruimte en rust hebt om op te voeden.
Te drukke omgevingen met afwezige opvoeders, veel schermtijd, merchandising en sprookjes zijn symptomen van een drukke maatschappij maar vaak nutteloze keuzes voor de Absorberende Geesten.
Wat brengt dat je kindje, dat alles zo letterlijk absorbeert, en een fantastische capaciteit heeft om moeiteloos informatie op te slaan, bij?
Wat doet een Absorberende Geest?
Al van bij de geboorte slaat je baby zijn omgeving en de indrukken constant op. Je kind ís er gewoon. Jouw humeur, jouw attitude. Maar ook de materialen. Onbewust gaat het spontaan en automatisch die wereld ordenen. Tegelijk is je kindje ook niet selectief. Dat is fragiel.
Als je je kind begrijpt, het empatisch benadert en vertrouwen schenkt, zal het sterk ontwikkelen. Het gaat gewoon aan de slag met de aanwezige info.
Deze vroege levensfase is dus extreem gevoelig voor jouw input, de energie die jij uitstraalt en heet daarom de Absorberende Geest.
Onbewust opslorpen
Er zijn velen die net als ik, van mening zijn dat de belangrijkste periode van het leven niet de leeftijd van universitaire studies is, maar de eerste, de periode vanaf de geboorte tot de leeftijd van zes jaar. Want dat is het moment waarop de intelligentie van de mens zelf, zijn grootste werktuig, wordt gevormd. Maar niet alleen zijn intelligentie; ook de fysieke vermogens. Maria Montessori
Karakteristieken Absorberende Geest
- Een gezonde hechting en stevige verbinding met de belangrijkste opvoeders is cruciaal.
- Fysieke revolutie de eerste drie jaren: je kind leert kruipen, wandelen, spreken.
- Je kind slorpt de informatie die we het voorschotelen bewusteloos op. Overal waar het komt.
- Je kind werkt automatisch en zonder moeite aan zijn of haar ontwikkeling. Het heeft dus geen gepush of gejuich nodig.
- Je kind is niet-selectief. Het gaat aan de slag met wat er is.
- Het is de periode waarin de handen het kind en het intellect leiden.
- Je kindje is in deze fase zelfgericht.
- Het is een tijdperk vol “gevoelige periodes”. Dit zijn opportuniteiten, leermomenten waar je mee aan de slag gaat. Bijvoorbeeld om te leren wandelen, de tanggreep te oefenen, en om toilettraining te doen.
- Je kind heeft duidelijke voorkeuren en interesses waar je actief aandacht aan kan geven.
- Een kind tot 6 jaar is niet klaar voor fantasie. Het onderscheid tussen realiteit en fantasie kan pas vanaf 6 jaar gemaakt worden.
Hoe leert het kind best?
Een gezond gehecht kind, leert razendsnel. De sleutel voor een goed werkende Absorberende Geest is het Denken (de hersenen) en Doen (de handen) constant proberen verbinden. Daarom is het Montessori materiaal vaak heel eenvoudig en op de handen gericht.
Leren via de handen
De handen zijn de instrumenten van de intelligentie van de mens. Eerst door te spelen en dan door te werken. Maria Montessori
Montessori laat jonge kinderen leren via hun handen. Hun handen (het Doen) zenden signalen naar de hersenen (het Denken) en weer terug. Door doen en denken dicht bij elkaar te houden, gaan kinderen intuïtief en rationeel sneller heen en weer. Dit is anders dan het klassieke schoolsysteem waar bij kleuters vooral de geest werd gestimuleerd. De pincetgreep en tanggreep verfijnen en oefenen is belangrijk.
Ontdek hier waarom de tanggreep oefenen cruciaal is.
Met aantrekkelijk materiaal en spel
Tijdens deze periode is de motivatie de omgeving: het materiaal en de verbinding met jou als opvoeder. De wereld ontdekken en ordenen op een ontspannen en enthousiaste manier geeft je kind zijn absorberende geest zo veel voldoening.
Hieruit volgt dat het individu aan het begin van zijn leven wonderen kan verrichten – zonder inspanning en geheel onbewust. Maria Montessori
Tijd maken om te spelen in de natuur is ook heel belangrijk. De natuur is een essentieel onderdeel van ons zijn, en je Absorberende Geest slorpt dat onbewust op.
Het oefenen en uiteindelijk beheersen van een activiteit zoals leren wandelen, leren knopen leggen of ritsen is de grootste beloning. Zowel voor een baby van 10 maanden als een kind van 5 jaar.
Gebrek aan kennis
Kersverse ouders (net zoals wij bij Pau) beseffen vaak niet hoe belangrijk het is dat hun extreem jonge kindjes met volle aandacht worden verzorgd. Het belang van deze fase en de nood aan ondersteuning van jonge ouders wordt in onze Belgische maatschappij in het algemeen nog grondig onderschat.
Alleen al het feit dat zwangere vrouwen in België zeer lang moeten werken tot het einde van de zwangerschap, en in theorie al na drie maanden terug aan de slag moeten, is een teken dat we nog bergen werk hebben. Dan is er ook nog het te korte vaderschapsverlof, een taboe voor mannen met een carrière die er ook willen zijn voor hun partner en kindjes, en vooral de vrees voor het nadien terug aansluiten op de arbeidsmarkt…
En vooral het gebrek aan kennis en waardering voor het cruciale en essentiële werk dat we verrichten bij onze jonge kindjes, zorgt ervoor dat “thuis blijven voor de kindjes” slap en saai klinkt. Ook ik wilde eerst niet “uitgebonjourd” zijn door een pauze te nemen. Om pampers te verversen en liedjes te zingen? Gewoon om er te zijn voor de kindjes?
Evolutie
Dus nadat Pau werd geboren, ging ik druk druk mijn eigen zaak uitbouwen. Een super mom. Daar is op zich niks mis mee. Alleen moeten we onze jonge kinderen wel correct ondersteunen. Werk je allebei? Kies dan voor de beste ondersteuning. Kinderen in heel kleine groepen, met volle aandacht en bewuste opvoeders.
Dat ik (als vrouw) nu het meest met de kindjes samen ben, was voor mij eerst moeilijk om een plaats te geven. Nu ik besef hoe cruciaal die rol is, en hoeveel diepgang er zit in het ouderschap, ben ik mezelf ook tegengekomen als ontspannen opvoeder met een missie.
Doordat ik meer vertrouwen in mezelf en mijn toekomst heb, vind ik “vandaag” een fantastische plek om te zijn.
Wat kan er eigenlijk belangrijker zijn dan de toekomstige generatie op een gezonde manier klaarstomen voor hun verantwoordelijkheden? De Absorberende Geest is dus de levensfase waar Het Montessori Huis zich op richt.
Misverstanden
Het gaat niet om je kind in een richting duwen of pushen om bijvoorbeeld te kruipen of te wandelen. In tegendeel. Je kind is bijvoorbeeld vaak op 5 jaar nog niet klaar om aan een traditionele tafel met stoel te zitten. Daar is de hersenstructuur nog niet rijp voor. Montessori bereidt kinderen op een rustige en correcte manier voor op de tweede levensfase met intelligente en motiverende activiteiten. In die tweede levensfase kunnen ze wel al geduld opbrengen om aan een tafel te blijven zitten, en is dit ook een nuttig onderdeel van de dagindeling.
We voeden niet op voor complimenten, snoep of een cadeau.
Als je jonge kind dus op een bepaald moment geen zin heeft om een activiteit te doen, forceer het ook niet. Hou je lange termijn doel in het achterhoofd, zodat je zelf ook niet halsstarrig wordt.
Bij de Evolutie van Aina zie je maand per maand welke activiteiten en materiaal we thuis gebruiken voor haar Absorberende Geest.
Perspectief
Maatschappelijk gezien staan we in België dus nog mijlenver van de “juiste” aanpak. Jonge kinderen, zeker de eerste twee jaar, hebben een zeer aanwezige opvoeder nodig. Een gezonde hechting, een rustige omgeving en een ontspannen sfeer thuis zijn cruciaal.
Maar het belang van de eerste zes jaren geeft mij ook perspectief. Als de eerste zes jaar goed verlopen, kunnen we nadien met een andere intensiteit onze rol als opvoeder verder zetten.
Ook cultureel bepaalde doelen zoals rapporten, straffe prestaties en uiterlijk vertoon worden meteen ondergeschikt.
Druk op de opvoeder
Het besef dat de eerste zes jaren van je kindje zijn of haar leven de belangrijkste zijn, legt meteen een grote druk op jou als ouder. Want ongetwijfeld betekent “zelf meer aanwezig zijn” een opoffering bij een van de ouders op carrière of economisch vlak.
Maar zoals Dirk De Wachter het zo mooi zegt… Schuldgevoel is niet nodig. Wel omgaan met je geweten. Bewust keuzes maken. Soms hebben we toch meer keuze dan we denken.
- Misschien kan een van de ouders wel enkele jaren halftijds werken.
- Kan de hypotheek eventueel trager worden afbetaald?
- Kan een reis of investering wachten?
- Misschien verlang je zelf ook wel naar die eerste jaren samen beleven, maar ben je bang om die keuze echt te maken.
- Misschien staat er een familielid, kennis of vriend te popelen om samen voor de jonge kindjes te zorgen.
Als er weinig alternatieven zijn, en je allebei voltijds moet werken, kies dan heel selectief wie overdag voor je kindje zorgt. Kies een onthaalouder die een kleine groep kindjes heeft en goed geïnformeerd is. Vermijd schermtijd zo veel mogelijk.
Waar leert je kind best?
Een volledige aanwezige opvoeder is vereist bij onze zeer jonge kindjes. Of het nu een professionele opvoeder is zoals een onthaalmoeder, of de ouder thuis.
Van 0 tot 3 jaar : thuis
Bij de absolute klassieke Montessori methode blijft je kind tot drie jaar thuis. Het absorbeert de omgeving en leert de wereld ordenen door dagelijks in het huishouden deel te nemen. Ook Aletha Solter pleit voor een lange periode thuis, de eerste twee jaren.
Aina gaat bij ons sinds ze 10 maanden is wel al drie uren naar de crèche per dag. Dat is voor mij een gezond compromis, ik krijg hulp en Aina wordt groot gebracht in een warme omgeving. De crèche is selectief qua activiteiten en materiaal en gaat op het ritme van het kind. De kinderen hebben een goeie mix van leeftijd. Voor ons was het belangrijk dat die omgeving de absorberende geest respecteert, zodat ze zich ook kan ontplooien in de dagopvang.
Op deze pagina kan je volgen welke activiteiten en materiaal we zoal gebruiken voor Aina thuis.
Van 3 tot 6 jaar : Montessori / schoolomgeving
Vanaf drie jaar gaat het kind naar een opvang of Montessori school waar het in een kleine groep (meestal individueel) aan opdrachten werkt. In de voorbereide omgeving ervaart het kind vrijheid binnen een kader van zeer duidelijke grenzen, wat hem een gevoel van geborgenheid en stabiliteit geeft.
De materialen en groep worden belangrijker. De ordening van het materiaal, samen met de groepsdynamiek vormen de kleuter. Als een kind iets wil dat een ander kind gebruikt, leert het wachten tot het andere kind klaar is. Respect voor elk individu, geen competitie binnen de groep en het verfijnen van vaardigheden zijn de belangrijkste pijlers van de omgeving. Je kind absorbeert ook deze groepsdynamiek die hem voorbereidt op de maatschappij.
Mindful zijn na het werk
We kunnen als ouders wel elke dag keuzes maken die onze jonge kindjes ondersteunen. Door te focussen op wat we aan onze Absorberende Kindjes meegeven.
Ga voor een ontspannen sfeer thuis, duurzaam materiaal waar ze lang mee kunnen spelen, boeken en volle aandacht.
Warning: Niet alleen doen
Het is niet de bedoeling dat jij alleen je kindje gaat opvoeden in die eerste zes jaren. It takes a village… Je kind heeft ook sterke rolmodellen nodig. Daarom heb ik samen met Dan gekozen voor de crèche toen Aina 10 maanden werd. Reken op andere ouders in je buurt, op de grootouders, op je vrienden en organiseer actief momenten samen. Dat is gezond voor jezelf en de kinderen.
Ik pleit ervoor dat wij als jonge ouders en maatschappij leren verder kijken dan onze carrière, sociale status en ons korte termijn plezier. Laten we gesprekken voeren over de Absorberende Geesten, over de hoop die we hebben voor de volgende generatie en genieten van het hier en nu met onze jonge kindjes. Laten we gaan voor kinderen met een stevige hechting en hopen getalenteerde opvoeders.